Bu konumuzun amacı, bildiklerimizi tasarruf uygulamalarında kullanmak. Bu sadece bize enerji tasarrufu olarak dönmeyecek. Bunu aynı zamanda dünyamız için de küçük bir katkı olarak değerlendirmemiz gerekir.
Konumuz USB kontrollü AC kontrol devresi yapımı. Fakat nedeni sadece bir proje yapmak değil. Enerji verimliliğine kişisel katkı yapmak. Bununla birlikte, tabii ki cihazımızın ömrünü uzatarak, ve enerjiyi verimli kullanarak maddi kazanç sağlamak.
Diyeceksiniz ki bir receiver açık kalsa ne olur. O zaman biraz düşünmeye başlayalım.
Sadece receiver 20Wh çekse ( eski tip uydu alıcıları bunun üzerinde çekiyor) bunu da 24 saat olarak çalıştı farz edelim.
( Çünkü çok azımız TV yi kapattıktan sonra uydu alıcısını da kapatır.)
Size aylık zararı : 480W/gün *30=14Kw/ay harcama demektir. Birim fiyat 1TL olsa.
14TL eder. Belki sizin için hiçbir şey.
Bir de benim gibi TV + kullanıyorsanız, O da 10W civarı çekse 7TL de onun için veriyorsunuz. Bir de bunun Mutfakta olduğunu düşünseniz bir 14TL daha verin. TV ye bağlı ses sistemini daha hesaba katmadım.
Bu para, sadece tembellikten tv yi kapattıktan sonra diğer cihazları kapatmadığımız için verilen bir para.
Parayı da geçtim. Milyonlarca evde bu kadar veya daha fazla, tembellikten dolayı harcama yapıyorsak, bu kadar enerjiyi elde etmek için ne kadar sera gazı oluşuyor. Ya da bizde doğalgazdan elektrik üretiminin çoğunlukta olduğunu düşünürsek, devlet ne kadar doğalgaz parasını fazladan ödüyor.
Bütün bunların yanı sıra açık kalan cihazın ısınması var. Isınma demek cihazın ömrünün kısalması demek diyebiliriz. Ya da tamire gitme süresi de diyebiliriz.
Bunu önlemek için 10TL lik bir sıvaüstü priz + 5 tl moc 3021 +1TL direnç diyelim. =16TL yi bir kere vereceksiniz. Zaten bu parayı tasarruf ettiğiniz elektrik size geri ödeyecek.
Bu devrelerden yapıp, çoklu prize monte edilse, bu prizin bazı çıkışları direkt bazıları ise kontrollü hale getirilebilse, güzel olmaz mı?
Mesela grupta bir arkadaşın dediği gibi 1 tuşlu kumanda ile prize kumanda edebilmek ya da telefon üzerinden kapat butonuna basmak. Prizin üzerinde bir buton olsa ve yakından da kumanda edebilsek güzel olmaz mı?.
Bunu da tüm evlerde tasarruf için kullanabilsek.
Sizlerin de farklı fikirleri vardır. Bu fikirleri de yorum kısmına bırakırsanız, belki okuyuculara faydası olabilir. Basit, ucuz fakat etkili bir tasarruf aletini, piyasada alacak olan kişiler olabilir.
Acaba yapma şansınız olmasa SİZ ALIR MIYDINIZ?
Enerji verimliliği hakkında buradaki yazıyı okuyabilirsiniz.
Küçük bir kısmını alıntı yapıyorum.
Alıntı: Enerji verimliliği, yaşam standardımızı, üretim kalitesini ve miktarını düşürmeden, daha az enerji kullanarak aynı miktardaki işi yapabilmektir. Başka bir deyişle; enerji verimliliği birim hizmet ya da ürün miktarında enerji tüketimini azaltmaktır. Gaz, buhar, ısı, hava ve elektrikteki enerji kayıpları enerji verimliliğiyle önlenir, atıklar değerlendirilir ya da gelişmiş teknolojiler kullanılarak, üretimi düşürmeden enerji talebi azaltılır.
Nasıl yapacağız? Bu, yeni teknoloji televizyonlardaki USB çıkışını kullanarak yapılabilir. Devremizde SSR dediğimiz (solid state relay) katı hal rölesi kullanılabilir. Ya da TRİYAK, TRİSTÖR ya da normal kontaklı röle kullanılabilir.
Her birinin avantaj ve dezavantajı olabilir. Ben bunlardan triyaklı olanı kullandım. SSR rölelerde opto triyak devresi var sanıyordum. Bazılarında bu tip bir devre olabilir. Fakat elimdeki SSR-D4825 rölesinin devresine baktığımda tristör ile yapıldığını gördüm.
Bu röleyi denediğimde bazı sorunlar çıktı. Mesela LED ampul ile denediğimde röle iletime geçtiğinde gayet güzel kontrol sağlıyordu. Fakat röleyi kapattığımda üzerinde 50V kadar gerilim kalıyordu. Bu da LED lambanın az da olsa yanmasını sağlıyordu. Aynı zamanda bunu SMPS adaptör ile çalıştırdığımda ki bu adaptör receiver adaptörüydü. Receiver bir süre sonra açılmaya çalışıyor fakat yeterli güç olmadığından hemen kapanıyordu.
Bu başarısızlıklardan sonra TRİYAK ile yıllardır çalışan devrelerimden bir adet yaptım. Bu devrenin şemasını daha önceki yazımda anlatmıştım.
Devrede triyak ile paralel bir kondansatör kullanılıyor C1. Bu yüksek güçlü devrelerde sorun teşkil etmese bile düşük güçlü devrelerde tetiklemeye sebep oluyordu. Bu kondansatörü devre dışı bıraktım. Çünkü devre kapansa bile hala 50V civarı gerilim kalıyordu.
Sonrasında devrede SNUBBER devresi olan C2,R3 direnç kondansatör seri devresi var. Bu seri devre endüktif yüklerin etkisini azaltmak için konulmuştur. Fakat bu devre de düşük güçlerde problem yaratıyordu. Normal trafoda sorun oluşmazken, SMPS adaptörlerde 50V kadar devrede gerilim oluşturup kapalı olması gerekirken cihazın açılıp kapanmasına neden oluyordu.
Snubber devresini de kendi devremden çıkardım. ( sebebi olarak buradan geçen küçük de olsa bir akımın çıkışta bir gerilim oluşturmasıydı.)
Devrem daha sade hale geldi. C1 C2 ve R3 komponentlerini çıkararak devremi oluşturdum.
İlk devreyi denediğimde trafo ve LED lamba ile Akkor Flamanlı lambayla sorunsuz çalıştı. Fakat TV ye bağladığımda TRİYAK kısa devre oldu.
Bunun, önce smps trafoları birlikte taktığım için olduğunu düşündüm.
İkinci Triyak ile tekrar devreyi oluşturdum. Tüm takılacak lamba ve adaptörleri tek tek denedim. Sorunsuz çalıştı. Sonrasında devreyi birleştirdim. Problemsiz olarak çalışmaya başladı.
Devreyi prizin içine koyduğum için belki montaj hatası olabilir, belki de triyak çok iyi bir triyak değildi. (Patates komponent denilenlerden) Kullandığım iki triyak da farklı yerlerden alınan triyaklardı.
Bunların dışında şu da olabilir. SMPS leri söküp takarken farkında olmadan devreyi önceden çalıştırmışım. Sonrasında bütün prizleri takmışım. Bu da takarken temas problemi yarattıysa 220V larda prizde ateş çıkması gibi, bu da gerilimi yükseltmiş ya da akım çekmesini biraz fazlalaştırmış olabilir. Yine de 4A 600V dayanıklı bir Triyakın kısa devre olmaması gerekir diye düşünüyorum.
Sizler yine de bu tip ark problemlerini önlemek için devreyi çalıştırmadan, bütün kontrol edeceğiniz cihazları bağlarsanız daha iyi olur. Sonrasında devreye enerji verebilirsiniz.
Ben devrede MOC 3021 kullandım. Bu normal bir opto diyaktır. Bu komponent zero crossing denilen 0 noktası geçişini kontrol etmiyor. Kullandığımız cihazlar tolere edebilecek cihazlar olduğundan bu komponenti kullandım. Fakat sizler yeni alacaksanız MOC 3041 komponentini alabilirsiniz. Bu komponent sıfır geçiş noktasını ayarlayan bir komponent olduğundan daha iyi olabilir. Genelde sıfır geçiş noktası motor devrelerinde kullanılır ya da hassas olan devrelerde diyelim. Ben bir problem görmedim. Zaten adaptör ile DC ye çevrilip kullanıldığından kondansatör küçük düşümleri tolere edebilir.
Önceki yazımda bu konuda anlatım bulabilirsiniz.
Devreyi değiştirip farklı bir kontrol de kullanabilirsiniz.
Tristör kullanabilirsiniz. Fakat tristörler tek yönlü akım geçirirler. AC çalışmada 2 adet gerekir. Bu denediğim SSR rölenin. Pdf dosyasıdır. İç devresi burada görünüyor. 2 adet tristör kullanılmış. Tristör ile triyak arasında en büyük fark tristör tek yönlü geçirir. Triyak 2 yönlü geçirir. Şu demektir. AC devre dediğimiz sinüs eğrisinin artı alternansları ve eksi alternansları her ikisi de triyakda geçer. Tristörde sadece bir alternans geçer. Ayrıca tristör iletime geçtikten sonra durdurma yani söndürme teknikleri vardır. Fakat triyakta gate akımı kesilince iletim kesilir. Tristörlerin başka özelliklerini de okumak isterseniz bu sayfaya bakabilirsiniz. https://diyot.net/tristor/
Kontaklı Röle kullanabilirsiniz. Burada ilk dezavantaj kontrol gerilimi olacaktır. Şöyle bir röle bulmanız gerekir. 4,5-5V ile tetiklenebilecek bir röle olmalı. Bu rölenin kontak akımı ve gerilimi 220V 4A olmalı. Bu tip röle var mıdır? Elbette vardır. Fakat biraz pahalı olabilir. 5V luk her röle 220V 4A kontak akımına sahip olmayabilir. Ayrıca kontak 220V ta açıp kapanırken bir süre sonra mekanik bozulmaya uğrar. Ayrıca röle akımı opto diyak kontrolünü sağlayan led akımından daha büyük olacaktır.
SSR röle kullanıldığında kullanımı kolay olacaktır. Fakat SSR rölelerin içerisinde snubber devreleri olabileceğinden SMPS adaptörlerde sorun yaratabilecektir. İçini açıp devre dışı bırakmanız lazım. Bu da biraz zor görünmekte.
Kullandığım devre, sanırım uzun süre kullanılabilir olacaktır. Şayet bir problem görürsem bunu da buraya eklerim.
Tüm dosyalara bu linkten ulaşabilirsiniz.
Videolardan birincisi devreyi ve sorunları anlatıyor. 2. Video ise son durumu anlatıyor.
3. Video ise 2. Videoda smps adaptörün çalışması ışıktan dolayı tam görünmediği için led yanıp söndüğünde gerilimin nereye geldiğini gösteriyor. bu durumu 3. videonun 50. saniyesinden itibaren görebilirsiniz. Kumanda kutusunda LED yanıp söndüğünde ölçü aletinde gerilimi takip edebilirsiniz.
VİDEOLAR :